Ժամանակակից հողագործություն/Հող

Վիքիգրքեր-ից

Ի՞նչ է հողը[խմբագրել]

Հողը Երկրի մակերեսի մի մասն է, որ ապահովում է բուսական և անասնական կյանքը։

Հողը կոտրված և քայքայված քարերից է գոյանում։

Հողը քայքայված ժայռի մակերեսն է, որ իր ստորին նյութից տարբեվում է չորս հիմնական ձևով՝

  • Ֆիզիկական հատկանիշներով
  • Կենսաբանական հատկանիշներով
  • Քիմիական հատկանիշներով
  • Ընդհանուր ձևաբանությամբ (մորֆոլոգիայով)

Նաև, հողերը բաժանվում են երկու հիմնական դասի՝

  1. Հանքային
  2. Օրգանական

Հողի հանքային կամ օրգանական բնույթները իրարամերժ չեն, ընդհանրապես հողը թե հանքային և թե օրգանական մասեր է ունենում․ սովորաբար, եթե հողի օրգանական նյութը կազմում է ավելի քան 20%, այն կոչվում է օրգանական հող, այլապես՝ հանքային։

Հողի հատկանիշները[խմբագրել]

Ֆիզիկական հատկանիշներ[խմբագրել]

Հողի ֆիզիկական հատկանիշները վեցն են՝

  1. Հյուսվածք
  2. Կառուցվածք
  3. Ծավալային կշիռ
  4. Ծակոտկենություն
  5. Գույն
  6. Ջերմաստիճան

Առաջին չորսը ամենակարևոր հատկանիշներն են։

Կենսաբանական հատկանիշներ[խմբագրել]

Հողը տարբեր կենսաբանական մարմինների կյանք է ապահովում, ինչպես սնկերի, բակտերիաների, հարուցիչների (վիրուսների), միջատների, կրծողների, արմատների և այլն։ Հողի սննդարար լինելու հիմնական ապահովողները սնկերը և բակտերիաներն են․ շատ ավելի կարևոր, քան անձրևորդները։

Քիմիական հատկանիշներ[խմբագրել]

Աճելու համար, բույսերը հողից պահանջում են 18 սննդանյութ։ Հողը նաև պարունակում է որոշ չափով աղ -- չափից շատ աղը կարող է սպանել բույսերին, իսկ անբավարար աղով բույսերն ուղղակի լավ չեն աճի։ Նաև կարևոր է հողի թթվայնությունը կամ ՓեՀաշի (pH) մակարդակները։ Հողի թթվայունությունն ըստ ցանվող բույսերի պահանջի ուղղելը համեմատաբար հեշտ գործ է, սակայն հողի աղի մակարդակն ուղղելը անչափ դժվարին խնդիր է։

Ընդհանուր ձևաբանություն[խմբագրել]

Հետևյալ բաղադրությամբ հողը սովորաբար կատարյալ կարելի է համարվել՝

  • 45% հանքային նյութ
  • 25% օդ
  • 25% ջուր
  • 5% օրգանական նյութ

Սակայն տնկարաններում կարելի է գտնել հետևյալ բաղադրությունը՝

  • 50% կամ ավելի օրգանական նյութ
  • մնացյալը օդ և ջուր

Այսինքն՝ ոչ մի հող․․ երբեմն նաև օգտագործվում է որոշ չափով ավազ՝ ծաղկամաններին որոշ ծանրություն տալու համար։

Հողի տրամատը հետևյալն է, և բաղկացած է շերտերից, որոնք նաև հորիզոններ են կոչվում՝

Հողի շերտերը

Ա կամ առաջին շերտը վերնաշերտ կամ վարելաշերտ է կոչվում։ Վարելաշերտը հողի այն շերտն է, որտեղ բույսերն ընդհանրապես աճում են, թեկուզ արմատները երկրորդ շերտի մեջ էլ կարող են անցնել։

Բ կամ երկրորդ շերտը ընդերք կամ ենթահող է կոչվում։

Գ կամ երրորդ շերտը նախանյութ է կոչվում, որը չկարծրացած քարերից, ժայռերից և հողի մասնիկներից է բաղկացած։

Դ կամ չորրորդ շերտը կարծր ապարի շերտն է։

Սովորաբար վարելաշերտի վերևում ևս ենթադրում են մի այլ շերտ՝ օրգանական շերտը, որը կազմված է օրգանական նյութերից և սովորաբար Օ տառով է նշվում։

Արտաքին հղումներ[խմբագրել]